Sklep internetowy: www.numizmatyczny.pl
Worek menniczy - Historyczne miasta w Polsce - Łowicz, 2008
previous next contents

numizmatyka

Stan zachowania: I (menniczy)

Rewers: wizerunek Ratusza w Łowiczu. Z lewej i z prawej strony stylizowane wizerunki drzew. U dołu stylizowany wizerunek fragmentu wycinanki łowickiej.

Worek menniczy NBP z zawartością 50 sztuk monet obiegowych 2 zł - Historyczne miasta w Polsce - Łowicz, 2008

Nominał: 50 x 2 zł
Metal: stop CuAl5Zn5Sn1
Stempel: zwykły
Średnica: 27,00 mm
Waga: 8,15 g
Wielkość emisji: 1.100.000 szt.
Data emisji monet w NBP: 5.03.2008 r.

Miasto Łowicz - trzydziesta pierwsza moneta z rozpoczętej we wrześniu 2005 r. serii "Historyczne Miasta w Polsce". Niepowtarzalna seria składać się będzie z 32 monet i ukazywać do kwietnia 2008 r. Na wyjątkowych monetach upamiętniono miasta o ponad 500-letniej historii, które wniosły szczególny wkład w rozwój poszczególnych regionów i państwowości Polski.

Rewers monety uwiecznia wizerunek Ratusza w Łowiczu. Z lewej i z prawej strony znajdują się stylizowane wizerunki drzew, a u dołu stylizowany wizerunek fragmentu wycinanki łowickiej.



Łowicz (jid. לאָוויטש, łac. Loviche, niem. Lowitsch, ros. Лович) - miasto, gmina miejska w województwie łódzkim, w powiecie łowickim (siedziba władz powiatu) nad rzeką Bzurą, na północnym skraju Równiny Łowicko-Błońskiej. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa skierniewickiego.
Historia miasta
Z badań archeologicznych wiadomo, że we wczesnym średniowieczu XII-XIII w. na miejscu dzisiejszych ruin zamku znajdował się drewniano-ziemny, przeprawowy gród obronny przez bagnistą dolinę Bzury, posiadający duże znaczenie strategiczne. Był to najprawdopodobniej jeden z pierwszych grodów piastowskich. Najstarsza wzmianka o Łowiczu (Loviche) pochodzi z bulli papieża Innocentego II z 7 lipca 1136 r., zatwierdzającej prawo arcybiskupów gnieźnieńskich do dóbr łowickich. Dobra te nadał kościołowi prawdopodobnie któryś z Piastów.
Wiek XIII
Około 1214-1215 roku w Wolborzu w wyniku starań arcybiskupa Henryka Kietlicza, książęta z czterech prowincji: krakowskiej (Leszek Biały), mazowieckiej (Konrad I Mazowiecki), kaliskiej (Władysław Odonic) i opolskiej (Kazimierz I Opolski), wydali "przywilej immunitetowy" - dokument m.in. zatwierdzający dotychczasowe prawa kościoła gnieźnieńskiego do dóbr łowickich i grodu. W roku 1242 książę Konrad Mazowiecki wydał arcybiskupom tzw. "wielki przywilej", w którym dobra łowickie nazwano castellania (kasztelanią) ale sam Łowicz był określony jeszcze mianem villa (wieś), mimo iż znajdowało się już tu mansio (dwór arcybiskupi).

Nie jest znana dokładna data otrzymania przez Łowicz praw miejskich, ale pierwszym dokumentem, w którym określany jest mianem oppidum (miasto) jest przywilej menniczy z roku 1298 dla arcybiskupstwa gnieźnieńskiego wystawiony w Łowiczu, przez księcia płockiego Bolesława II. Przy czym przez miasto należy rozumieć tu najprawdopodobniej Podgrodzie, zlokalizowane w okolicach dzisiejszego Przyrynku. Za tezą tą przemawia jego kształt - wyraźna po dziś dzień - owalnica usytuowana równolegle do Bzury. Z innych zachowanych dokumentów piśmienniczych wiadomo jeszcze, iż wcześniej w roku 1263 miał miejsce najazd Litwinów, w wyniku którego "Łowicz wraz z kościołem i dworem został złupiony i podpalony".
Wiek XIV
Według relacji Janka z Czarnkowa około roku 1355, w miejscu starego grodu, arcybiskup Jarosław Bogoria Skotnicki wzniósł gotycki murowany zamek, który wkrótce stał się rezydencją arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski. Jeszcze zaś, przed rokiem 1358 lokował na prawie niemieckim Nowe Miasto (obecnie Stare Miasto).

W dokumentach z 1358 i 1359 r. Łowicz określa się już mianem civis lovicensis i civitas. Usytuowane ono zostało względem dotychczasowego oppidum na wschód wzdłuż Bzury, wokół drewnianego kościoła, stojącego w miejscu dzisiejszej Bazyliki Katedralnej i jeśli wierzyć zachowanej w niej późniejszej inskrypcji, ufundowanego najprawdopodobniej jeszcze w roku 1100 przez księcia Władysława Hermana.

Dzięki unikalnej randze kasztelanii oraz licznym immunitetom, a także, co nie pozostawało bez wpływu, wyjątkowemu położeniu na pograniczu Mazowsza i Polski arcybiskup Jarosław Bogoria Skotnicki coraz śmielej zaczął dążyć do uniezależnienia jej od zwierzchnictwa książąt mazowieckich. Doprowadziło to w końcu do otwartego konfliktu. Jeszcze w roku 1359 Książę Siemowit III, najprawdopodobniej pod wpływem Króla Kazimierza Wielkiego wystawił dokument uznający pełnię immunitetu arcybiskupiego do Łowicza i kasztelanii, zachowując dla siebie tylko prawo polowania na tury. Jednak jeszcze tego samego roku wyznaczył arcybiskupom także czynsz w postaci grzywny złota, który stanowić miał symbol zależności prymasowskiego Łowicza od książąt mazowieckich. Ci zaś mieli protektora w osobie Kazimierza Wielkiego, który w latach 1359-1360 kilkakrotnie nazwał arcybiskupa Jarosława księciem, tym samym dając do zrozumienia Siemowitowi, iż godzi się na niezależność dóbr łowickich. By nie psuć dobrych stosunków z Polską, książę odstąpił od roszczeń by powrócić do nich zaraz po śmierci Króla.

W roku 1374 przy okazji złożenia urzędu przez Jarosława Bogorię i objęcia go przez Janusza Suchegowilka Strzeleckiego jeszcze raz pojawia się wzmianka o kasztelanie łowickim jako funkcjonariuszu arcybiskupim oraz trwającym zatargu. W roku 1379 Król Ludwik Węgierski zobowiązał księcia Siemowita III do zachowania wszelkich przywilejów kościoła gnieźnieńskiego "w jego dobrach na Mazowszu". Tymsamym arcybiskup Janusz Suchywilk musiał złożyć publiczne oświadczenie, że Łowicz leży na Mazowszu. Mimo to ambicje obu stron powodowały dalsze zaognienie konfliktu.

Ostatecznie w roku 1381 Siemowit III, po sprzeciwie arcybiskupa by jego syn Henryk Mazowiecki objął prepozyturę łęczycką najechał kasztelanię łowicką. Pomimo jego śmierci w tym samym roku kasztelania była okupywana przez Mazowsze jeszcze przez kilka lat (korzystając z zamieszania panującego w Polsce po śmierci Ludwika Węgierskiego). W roku 1398 Król Władysław II Jagiełło nadał Łowiczowi przywilej solny, dzięki któremu mieszkańcy miasta mogli nabywać sól z żup Wieliczki i Bochni po niższej cenie, takiej jaką płaciły miasta kujawskie. Dowodzi to, iż w Łowiczu działało, zapewne już wcześniej, bractwo prasołów - handlarzy soli.
Wiek XV
Po burzliwej drugiej połowie wieku XIV następuje dalszy rozwój miata. W miejscu starego drewnianego kościoła zbudowana została nowa świątynia w stylu gotyckim, która 25 kwietnia 1433 podniesiona została do rangi kolegiaty przez arcybiskupa Wojciecha Jastrzębca. Wówczas też powstała Prymasowska Kapituła Łowicka, a przy Kolegiacie najstarsza w kraju kolonia Akademii Krakowskiej. Dzięki położeniu na ważnych szlakach handlowych i komunikacyjnych oraz licznym przywilejom i jarmarkom miasto bardzo szybko się rozwijało.
Wiek XVI
Od 1572 r. (po śmierci Zygmunta Augusta) w okresach bezkrólewia, Łowicz pełnił funkcję drugiej stolicy Rzeczypospolitej z racji tego, iż to tutaj rezydował Interrex, którego rola zwyczajowo przypadała prymasowi Polski.
Wiek XVII
Łowicz na sztychu z dzieła Georga Brauna i Franza Hogenberga z 1617 Łowicz na sztychu z dzieła Georga Brauna i Franza Hogenberga z 1617 Poważnie zniszczony podczas potopu szwedzkiego nigdy już nie odzyskał swej rangi i zaczął powoli podupadać przechodząc stopniowo do roli małego miasteczka. Mimo to, aż do rozbiorów był ważnym ośrodkiem kultury i edukacji. Tu w roku 1668 powstaje, jedno z pierwszych w Polsce, kolegiów pijarskich.
Wiek XVIII
Po II rozbiorze w 1793 r. miasto znalazło się pod panowaniem pruskim.
Wiek XIX
Od 1807 r. weszło w skład utworzonego w wyniku wojen napoleońskich Księstwa Warszawskiego, i dalej od 1815 r. znalazło się w granicach Królestwa Polskiego. W 1820 r. dobra łowickie przechodzą na własność Wielkiego Księcia Konstantego i jego żony Joanny Grudzińskiej, która oficjalnie otrzymała tytuł "Księżnej Łowickiej". Dekretem cesarskim z dnia 9 lipca 1822 r. wydanym w Petersburgu, wskazano ustalenie granic zewnętrznych księstwa łowickiego, tym samym tworząc je formalnie, gdyż uprzednio jego nazwa, aż od czasów arcybiskupów gnieźnieńskich, funkcjonowała tylko zwyczajowo.

W czasie powstania listopadowego (1830-1831) w Łowiczu zorganizowano Gwardię Narodową, a po jego klęsce w roku 1831 lub 1838 dobra łowickie przeszły na własność cara Mikołaja I. W drugiej połowie XIX w. wieku następuje rozwój drobnego przemysłu. W 1845 r. uruchomione zostaje połączenie kolejowe z Warszawą, a po wybudowaniu stacji kolejowej (1861) od roku 1862 również z Bydgoszczą. Mimo licznych represji za bohaterski udział w powstaniu styczniowym (1863-1864), miasto nadal rozwija się gospodarczo, edukacyjnie i kulturalnie.
Wiek XX
Zniszczenia w czasie I i II wojny światowej. W pobliżu miasta we wrześniu 1939 r. rozegrała się największa bitwa kampanii wrześniowej znana jako bitwa nad Bzurą. W dniu 25 marca 1992 r. papież Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae Populus erygował diecezję łowicką, podnosząc tymsamym kolegiatę łowicką do godności katedry. Podczas swej VII. Podróży Apostolskiej do Polski papież odwiedził Łowicz i w dniu 14 czerwca 1999 r. nadał katedrze łowickiej tytuł bazyliki mniejszej.
Ciekawostki
* W Łowiczu można zobaczyć jeden z czterech istniejących w Europie trójkątnych rynków - Nowy Rynek.
* Miasto to jest znane jako ośrodek turystyczny słynny z folkloru łowickiego. Najbardziej znane są stroje łowickie - pasiaki. Przykład łowickiej wsi można zobaczyć w skansenie we wsi Maurzyce.
* W dniu 18 grudnia 1806 r. po zwycięstwie pod Jeną i Auerstedt w drodze do Warszawy, w Łowiczu, zatrzymał się na nocleg Napoleon I Bonaparte. Na murze kamienicy przy Starym Rynku, w której nocował znajduje się obecnie tablica pamiątkowa.
* Księżna łowicka - Joanna Grudzińska nigdy nie była w Łowiczu.
źródło: wikipedia - wolna encyklopedia

previous next contents

Valid HTML 4.0!