Moneta obiegowa 2 zł - Historyczne miasta w Polsce - Tarnów, 2007

Nominał: 2 zł

Miasto Tarnów - dwudziesta siódma moneta z rozpoczętej we wrześniu 2005 r. serii Historyczne Miasta w Polsce.



Niepowtarzalna seria składać się będzie z 32 monet i ukazywać do kwietnia 2008 r. Na wyjątkowych monetach upamiętniono miasta o ponad 500-letniej historii, które wniosły szczególny wkład w rozwój poszczególnych regionów i państwowości Polski.


Tarnów - miasto w południowej Polsce w województwie małopolskim, leżące nad rzeką Białą. Znany od początków XII w., prawa miejskie uzyskał w 1330 r. W latach 1975-1998 Tarnów był stolicą województwa tarnowskiego. W dzielnicy Mościce wielkie Zakłady Azotowe, ponadto przemysł maszynowy, metalowy, materiałów budowlanych, spożywczy, szklarski.

Ważny węzeł drogowy i kolejowy. Ośrodek kulturalny i turystyczny (teatr, muzea). Ośrodek kynologii łowieckiej. W okolicach Tarnowa co dwa lata odbywają się ogólnopolskie Field-Trials'y im. Kazimierza Tarnowskiego.

Historia Tarnowa
Tarnów prawa miejskie uzyskał w 1330 r., nadał mu je król Władysław Łokietek. Ówczesnym właścicielem miasta był Spycimir Leliwita. Dlatego herbem Tarnowa stała się Leliwa, noszona przez Spycimira. Tarnów przaz wieki pozostawał miastem prywatnym, będąc własnoscią kolejno rodów Tarnowskich (potomków Spycimira, jednym z nich był hetman Jan Amor Tarnowski), Ostrogskich, Zasławskich, Sanguszków.

W osiemnastym stuleciu, po pierwszym rozbiorze Tarnów stał się częścią monarchii habsburskiej (Królestwo Galicji i Lodomerii). Paradoksalnie dzięki temu utworzono w Tarnowie biskupstwo, gdyż dotychczas pobliskie tereny podlegały biskupowi krakowskiemu, a Kraków znacznie później stał się na dobre częścią cesarstwa austriackiego.

W dziewiętnastym wieku Tarnów znalazł się przy trasie kolei żelaznej, co sprzyjało rozwojowi miasta. W okresie międzywojennym w pobliskich Mościcach (obecnie dzielnica Tarnowa) zbudowano zakłady produkujące nawozy azotowe. Ich dyrektorem był m.in. znany na arenie ogólnokrajowej działacz polityczny Eugeniusz Kwiatkowski.

W czasie II wojny światowej Tarnów spotkało tragiczne "wyróżnienie". To stąd wyruszył pierwszy transport do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. W czasie wojny miasto straciło znaczną część swoich mieszkańców, którą stanowiła ludność pochodzenia żydowskiego. W 1975 r. Tarnów, w ramach reformy administracji został stolicą województwa, by w 1999 r., ponownie stać się miastem powiatowym.

Zabytki Tarnowa:
* Zabudowa rynku Starego Miasta (zachowany średniowieczny układ urbanistyczny, kamienice), * Bazylika Katedralna (XIV w., przebudowana w latach 1889-1900), * Ratusz (poł. XIV w.), * Dom Mikołajowskich (1524, najstarsza kamienica w Tarnowie), * Bima - pozostałość po starej synagodze, * Cmentarz żydowski - założony w 1583 r., * Kościół pw. Św. Trójcy (II poł. XVI w.), * Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny, * Kapliczka św. Walentego (przełom XVIII-XIX w.), * Pałac Sanguszków w Gumniskach, * Dworzec Kolejowy (1855), * Park Strzelecki (1866), * Ruiny zamku Tarnowskich (XIV w.), * Klasztor i kościół ojców Bernardynów, * Stary Cmentarz (druga połowa XVIII w.), * Pozostałości murów miejskich z XIV-XVI w., * Pałac Ślubów (ok. 1880), * Mauzoleum gen. Józefa Bema, * Kościół xx. Misjonarzy pw. Świętej Rodziny, * Kościół pw. Św. Marcina na Górze Św. Marcina, * Dom Chemika w Mościcach, * Pałacyk w Parku Strzeleckim.

Jan Paweł II w Tarnowie w 1987 roku
Papież Jan Paweł II był w Tarnowie w dniu 9 i 10 czerwca 1987 r. Przyleciał helikopterem wieczorem 9 czerwca. Śmigłowiec wylądował przy hali "Jaskółka" w Tarnowie - Mościcach. Stamtąd papież przejechał papamobilem przez miasto, m. in. ulicą Krakowską do Domu Biskupiego przy ulicy Dzierżyńskiego (obecnie ulica Mościckiego). Wieczorem pod budynek przyszły setki ludzi i odbyło się niezaplanowane spotkanie z papieżem. Jan Paweł II pojawił się oknie Kurii na drugim piętrze i stamtąd rozmawiał z tarnowianami. Następnego dnia - 10 czerwca w obecności ponad dwóch milionów wiernych na polach przy budowanym kościele pw. Błogosławionej Karoliny beatyfikował Karolinę Kózkównę. Po południu Jan Paweł II spotkał się na Placu Katedralnym z duchownymi. Tam odbyły się nieszpory eucharystyczne.

Ciekawostki dotyczące Tarnowa:
* Tarnów był pierwszym wolnym miastem w pozaborczej Polsce. Został wyzwolony z 30 na 31 października 1918 r.
* W dniu 28 sierpnia 1939 roku na dworcu głównym w Tarnowie doszło do zamachu bombowego zorganizowanego przez niemieckich nazistów.
* Pierwszy transport 728 więźniów do obozu Auschwitz-Birkenau wyruszył właśnie z Tarnowa - w dniu 14 czerwca 1940 r.
* W Tarnowie działa jedyne w Europie Muzeum Romów (oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie), a także najstarsze w Polsce Muzeum Diecezjalne (pochodzi z 1888 r.).
* Tarnów jest miastem wielkokulturowym, na przestrzeni wieków zamieszkiwali w nim Polacy, Niemcy, Żydzi, Szkoci, Austriacy, Ukraińcy i Cyganie.
* Tarnów jest najcieplejszym miastem Polski, ze średnią wieloletnią temperaturą powietrza wynoszącą 8,8 °C. Najcieplejsze miejsce w Polsce leży na terenie dawnej morelowni-obecnie sad państwowy, przylegającej od zachodu do Parku Sanguszków.
* W Tarnowie rozpoczynają się Karpaty, najbardziej wysunięta na północ część Karpat to właśnie Góra św. Marcina.
* Zespół Unii Tarnów w 2004 i 2005 roku zdobył Drużynowe Mistrzostwo Polski w żużlu, a ponadto w 2005 roku trzy pierwsze miejsca w zawodach na Indywidualnego Mistrza Polski przypadły zawodnikom tarnowskich Jaskółek.
* W Tarnowie w dniu 16 września 2006 r. na stadionie Unii Tarnów w Mościcach odbył się jedyny w Polsce Turniej Pożegnalny sześciokrotnego Mistrza Świata Tony'ego Rickardssona tzw. "Final Lap" - "Ostatnie Okrążenie". Wystąpił on w nim jako reprezentant Jaskółek. Tym występem zakończył on swoją karierę w polskiej lidze żużlowej. Przed rozpoczęciem zawodów ówczesny prezydent Mieczysław Bień przekazał Tony`emu Tytuł Honorowego Obywatela miasta Tarnowa zatwierdzony kilka tygodni wcześniej przez radnych.
źródło: NBP / Mennica Polska / Wikipedia - wolna encyklopedia