Sklep internetowy: www.numizmatyczny.pl
82 Kraki, Legendy krakowskie - Legenda o Lajkoniku - Kraków, 2009
previous next contents

numizmatyka

Pierwszy z serii 11 krakowskich dukatów lokalnych, na których uwiecznione są przekazywane z pokolenia na pokolenie słynne w całej Polsce krakowskie legendy. Dzięki ciekawej tematyce i dopracowanym projektom dukaty te stanowią atrakcję dla kolekcjonerów.
Kolekcja: Dukaty lokalne - Legendy krakowskie

Nominał: 82 Kraki
Emitent: Mennica Polska S.A.
Producent: Mennica Polska S.A.
Stop: Ag 500
Stempel: zwykły
Średnica: 32 mm
Waga: 15 g
Nakład: 2.000 szt. !
Rok emisji:
2009 r.
Czas trwania akcji: 3.04.2009 - 31.05.2009 r.
Projekt: Rusłanka i Andrzej Nowakowscy

82 Kraki - Krakowski dukat lokalny - Lajkonik
- pierwszy z serii "Legendy krakowskie"


Krakowski Lajkonik

"Legenda jest siostrą historii..."

W każdej legendzie jest bowiem trochę prawdy. Każdej prawdzie uroku dodaje z kolei nieco nieprawdy, fantazji, zmyślenia. Miejscem, które sobie szczególnie upodobały legendy, jest prastary, piękny Kraków - jedno z najstarszych miast Polski, o ponad tysiącletniej historii, wysokich walorach kulturowych i architektonicznych. To urzekające, malowniczo położone nad Wisłą miasto w przeszłości odgrywało rolę administracyjnej stolicy państwa i siedziby władców Polski.

Numizmatyczna podróż do Krakowa - miasta królów, artystów, muzyków, pisarzy... Kraków to miasto, które oczaruje każdego,
miasto szczególne dla turystów, jak i szukających tu natchnienia artystów. Miejsce niezwykłe, pełne legend i symboli. Najpiękniejsze swoje tajemnice Kraków odkrywa przed wędrowcami w czasie najmniej spodziewanym. Kraków - to miasto uroczych, przytulnych miejsc wartych odwiedzenia, magicznych zakątków, związanych z indywidualnymi historiami.

Kraków legendarny i magiczny.
Kraków... jedyny w swoim rodzaju.

Rynek Główny w Krakowie
Rynek Główny w Krakowie

W kwietniu 2009 roku Mennica Polska S.A. wybije dukaty lokalne dla miasta Krakowa. Seria dukatów lokalnych przybliża piękne, bardziej, bądź mniej znane krakowskie legendy.

Ciekawostką i dodatkową atrakcją całej serii jest to, że nominały dukatów kruszcowych będą zawierać ukryte
zagadki.

Do każdego dukata dołączony jest specjalny folder emisyjny Mennicy Polskiej S.A., który został wydrukowany na papierze kredowym i powleczony obustronnie matową folią. Novum jest to, iż wizerunki awersu i rewersu dukata znajdujące na folderze, są wydrukowane techniką złocenia na gorąco foliami metalicznymi (tzw. "hot-stamping"), co sprawia, iż jest to nowa jakość w kategorii folderów emisyjnych.

Na rewersie pierwszego z serii dukata krakowskiego uwieczniono legendarnego Lajkonika na tle Kościoła Mariackiego. Awers ozdobiony jest sygnaturą Krakowa z literą "K", czyli renesansowym wizerunkiem pieczęci miasta z XV wieku, wkomponowanym w koronę i ornament roślinny.

4 Kraki, 82 Kraki i 2808 Kraków, Legendy krakowskie - Legenda o Lajkoniku - Kraków, 2009
W ramach nowej serii Legendy krakowskie ukażą się:
  • 4 Kraki bite w mosiądzu o średnicy 27 mm i nakładzie 100.000 szt.
  • 82 Kraki bite z Ag 500 o średnicy 32 mm i nakładzie 2.000 szt.
  • 2808 Kraków bitych w czystym złocie próby Au 999,9 o średnicy 18,5 mm i nakładzie 200 szt.
Pierwsza moneta - dukat lokalny z serii Legendy Krakowskie - to dukat o nominale 82 Kraki, który przedstawiać będzie znaną Legendę o Lajkoniku.

Ta ciekawa seria będzie kontynuowana do roku 2014 i łącznie będzie przedstawiać 11 legend przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Legendy uwiecznione na dukatach to:
  • Legenda o Lajkoniku, IV.2009
  • Legenda o krakowskich gołębiach, XII.2009
  • Legenda o Smoku Wawelskim, 2010
  • Legenda o Krakowskich Kupcach i Bitwie pod Grunwaldem, 2010
  • Legenda o Dzwonie na Salwatorze, 2011
  • Legenda o krakowskim hejnale, 2011
  • Legenda o żydowskim weselu, 2012
  • Legenda o Wandzie, 2012
  • Legenda o Wieżach Kościoła Mariackiego, 2013
  • Legenda o czakramie, 2013
  • Legenda o Dzwonie Topielców, 2014.
Herb Krakowa
Herb Krakowa

Mamy przyjemność zaprezentować Państwu pierwszą monetę z serii "legendy krakowskie". Jej motywem jest Lajkonik, określany również jako konik zwierzyniecki. To niezaprzeczalnie jeden z symboli Krakowa.

Legendarna postać wesołego, ubranego w szpiczastą czapkę, brodatego Tatarzyna siedzącego na małym koniku odzianym w jaskrawoczerwone trzewiki jest powszechnie spotykana na wielu pocztówkach i folderach. Nazwa Lajkonik występuje również w restauracjach, punktach gastronomicznych, a nawet w rozkładzie jazdy Polskich Kolei Państwowych, gdzie jeden z pociągów (relacji Kraków-Gdynia) nazywa się właśnie Lajkonik.

82 Kraki, Legendy krakowskie - Legenda o Lajkoniku - Kraków, 2009

Historia Lajkonika to jednak przede wszystkim jedna z bardziej znakomitych krakowskich legend, a pradawny zwyczaj wywodzący się z tej opowieści zachował się do dziś i jest pielęgnowany przez kolejne pokolenia mieszkańców grodu Kraka.

Pieczęć Krakowa z XV wieku
Pieczęć Krakowa z XV wieku,
która uwieczniona została na awersie Kraków


Jak głosi legenda w roku pańskim 1287 tatarska horda pojawiła się wieczorem u bram Krakowa. Tatarzy zdecydowali się przenocować w nadwiślańskich zaroślach w podkrakowskiej wsi Zwierzyniec (dzisiejsza dzielnica Krakowa), przeczekać do świtu i rano zaatakować miasto. Zauważyli ich włóczkowie - wiślańscy żeglarze, którzy uzbrojeni w wiosła zaatakowali śpiących tatarów i w mgnieniu oka pokonali zaskoczoną hordę.

Po tym zwycięstwie w głowach flisaków zaświtał pomysł. Przebrali się w zdobyczne tatarskie stroje i wjechali galopem do miasta wywołując panikę. Mieszkańcy Krakowa widząc pędząca hordę azjatyckich wojowników uciekali w popłochu i oczekiwali najgorszego. Kiedy włóczkowie zdjęli stroje w mieście zapanowało uczucie ulgi i radości.

Rada Miasta wydała uroczystą kolację na cześć bohaterskich obrońców grodu, a burmistrz Krakowa ogłosił, że na pamiątkę tego wydarzenia raz do roku, w octawę Bożego Ciała do miasta będzie wjeżdżał chan tatarski wraz z orszakiem włóczków. I tak tradycja Lajkonika trwa do dziś.

Współcześnie obchody święta Lajkonika przyjęły przebieg ustalony w XIX wieku. O godzinie 12 w czwartek, osiem dni po święcie Bożego Ciała orszak Lajkonika wyrusza z klasztoru ss. Norbertanek. Na czele brodata postać na małym koniku a wraz z nim włóczkowie, chorąży i orkiestra. Po odtańczeniu zwyczajowego tańca przed ksienią ss. Norbertanek cały orszak rusza w stronę Rynku Głównego, maszerując przy dźwiękach muzyki.

Ten Lajkonik, nasz Lajkonik,
po Krakowie zawsze goni,
Lajkoniku laj, laj, poprzez cały kraj, kraj,
Lajkoniku laj, laj, poprzez cały kraj.

Krakowski Lajkonik

Po drodze Lajkonik odwiedza okoliczne sklepy i bary, wywołując duże zamieszanie a także zbierając okolicznościowy haracz. Również wśród napotkanych mieszkańców Lajkonik wymusza drobne datki, w zamian uderzając buławą po głowie lub ramieniu, co według legendy przynosi szczęście uderzanemu.

Po wielu godzinach tańców i harców orszak dociera do Rynku Głównego, gdzie przy Wieży Ratuszowej Lajkonik tańczy swój okolicznościowy taniec przed Prezydentem Krakowa. Nie robi jednak tego za darmo. Zapłata haraczu ma zapewnić miastu dobrobyt i chronić je przed nieszczęściami.

Po całym dniu świętowania Lajkonik wraz z orszakiem zmierza do restauracji Hawełka, gdzie na wszystkich czeka wielka uczta.

Kościół Mariacki w Krakowie
Kościół Mariacki w Krakowie

Cytaty o Krakowie

* Gdy chcesz wiedzieć, co to chowa
Nasza przeszłość w swoim łonie,
Jako stara sława płonie:
To jedź, bracie, do Krakowa.
Autor: Wincenty Pol, Pieśń o ziemi naszej

* Kraków jest jak pryzmat, przez który pięknieje ojczyzna.
Autor: Jan Sztaudynger

* Kraków jest sercem Polski.
Źródło: Kajetan Koźmian, Ziemiaństwo polskie

* Kraków - miasto całej Polski najsławniejsze i najświetniejsze i wyróżniające się królewską Akademią.
(Cracovia totius Poloniae urbs celeberrima atque amplissima regia atque Academia insignis.) (łac.)
Źródło: podpis pod sztychem Matthäusa Meriana starszego

* Kto chce poznać duszę Polski - niech jej szuka w Krakowie.
Autor: Wilhelm Feldman

* Któż wypowie twoje piękno,
Krakowie prastary.
Autor: Adam Polewka, Igrce w gród walą, powst. 1938, wyd. 1953

* Kraków to najpiękniejsze miasto na świecie.
Autor: Carlos Fuentes
Źródło: "Wprost", 28 sierpnia 2005 r.

* Kraków. Posągi i pałace, które im wydają się bardzo wspaniałe - które, dla nas, Włochów, są bez większej wartości.
Autor: Galeazzo Ciano
Źródło: Dzienniki

* Uważam, że człowiek, który kocha Kraków, jest po prostu dobrym człowiekiem.
Autor: Aleksander Kwaśniewski

* Zawsze czułem szacunek dla Krakowa. Uważam go bardziej za stolicę Polski niż Warszawę. Moim zdaniem, powinno przenieść się stolicę do Krakowa.
Autor: Lech Wałęsa
Źródło: "Wprost", 28 sierpnia 2005 r.

* Złote nuty spadają na Rynek
i dokoła muzyki jest w bród
po królewsku gotuje Wierzynek
a kwiaciarki czekają na cud (...)
u nas chodzi się z księżycem w butonierce
u nas wiosną wiersze rodzą się najlepsze
i odmiennym jakby rytmem
u nas ludziom bije serce
choć dla serca nieszczególne tu powietrze.
Autor: Andrzej Sikorowski, Grzegorz Turnau

* Kraków jeszcze nigdy tak jak dziś
Nie miał w sobie takiej siły i
Może to ten deszcz
Może przez tę mgłę
Może to mój nastrój
Ale w każdej twarzy ciągle
Widzę Cię
Autor: Myslovitz z Markiem Grechutą i Anawa, Kraków

* Zachodnia flota - Śląsk, wschodnia - na Kraków
Kraków - dawna stolica Polaków
Autor: Kazik, Mars napada

* Kraków ukochanym moim miastem jest
Tu przedziwne rzeczy dzieją się
Strażak zawsze hejnał gra:
Do re mi so tis...
Na pocztówce starej widzę siebie sprzed stu lat
Jak w cukierni znowu pączka jem
Z cukrem pudrem przeszłość miesza się
I już bajką jest, traumatyczny sen
Lepszy, spokojniejszy dzień tu możesz mieć
Tu zabawa na okrągło jest
Po podróży dookoła, krajów stu
Zawsze wrócę tu - Kraków, Kraków
Ratuszowy zegar prawie zawsze chodzi źle
Nikt tu czasem nie przejmuje się
Nawet kiedy czasy były złe
Echo niosło hen, dobroduszny śmiech... Kraków, Kraków
w razie czego dla każdego rynek domem jest
W gąszczu ulic, w tłumie zgubisz się
No i bardzo ważną rzeczą jest
Unikalny mikroklimat ludzkich serc, ludzkich serc
Nawet teraz możesz spotkać Piotra S.
Zresztą możesz spotkać kogo chcesz
Raz widziałem szedł ulicą król
Zanim cały dwór, wielobarwny tłum... Kraków, Kraków
Autor: Chłopcy z placu broni, Pocztówka z Krakowa

* Gdy pytasz mnie czym ojczyzna jest - odpowiem,
Czyś chociaż raz chodził po rynku w Krakowie,
Czyś widział Wawel, komnaty, krużganki
Miejsca gdzie przeszłość dodaje ci sił,
Z tej historii wielkiej dumnej,
Z władzy mocnej i rozumnej,
Czerpiesz dzisiaj wiarę, w kraju dobry los,
Króla dzwon co kraj przenika,
Mowa skargi - wzrok stańczyka,
Przeszłość wielka, wzniosła - to ojczyzna twa
Autor: Marek Grechuta, Ojczyzna

* Na wszystkie moje tęsknoty
i na ochoty duszy mej - trzeba mi wielkiej psoty,
trzeba mi wielkiej psoty, trzeba mi psoty, hej...
Nocnych wypraw pod Kraków, długich rozmów rodaków,
wysokonogich lasów i bardzo dużo czasu.
Autor: Agnieszka Osiecka, Wielka woda

* O, kocham Kraków - bo nie od kamieni
przykrości-m doznał - lecz od żywych ludzi,
nie zachwieje się we mnie duch ani nie zmieni,
ani się zapał we mnie nie ostudzi,
to bowiem z Wiary jest, co mi rumieni
różanym świtem myśl i co mnie budzi.
Im częściej na mnie kamieniem rzucicie,
sami złożycie stos - stanę na szczycie.
Autor: Stanisław Wyspiański, O, kocham Kraków

* Gdyby nie było Rzymu, tedy by Kraków był Rzymem.
Źródło: przysłowie

* Gołębiami brukowany Kraków, Gówno ma z tych ptaków.
Autor: Jan Sztaudynger

* Uśpione miasto żelaznym dymem
wieczne jak Rzym
lub Hollywood
o świcie
kładzie mnie u stóp
u sennych jeszcze bram
śpią w murach Antyfony
ptaki i kadzidła
zielenieją na dachach
wieki
kamienie pragną
postaci
ciężarne ulice
tak wszyscy kochamy
to miasto
że umieramy dla niego
przedwcześnie
Autor: Józefa Ślusarczyk-Latos, Kraków

Smok Wawelski
Smok Wawelski

* A czy znasz ty, bracie młody, Te najmilsze dla Polaków Szarej Wisły senne wody I nasz stary, polski Kraków? A czy znasz ty te ulice, Puste w nocy, brudne we dnie, Gdzie się snują eks - szlachcice, Tępiąc smutne dni powszednie?

A czy znasz ty te kawiarnie (W całym świecie takich nie ma) Gdzie dzień cały marnie, gwarnie Wałkoni się cud - bohema? Tam wre życie! Kipi, tryska! W dymu chmurze tytoniowej Myśli płoną tam ogniska, Chlebuś piecze się duchowy; Wszystko tylko Duchem żyje, Wszystko tylko Pięknem dyszy; Nigdy ucho tam niczyje Prozy życia nie zasłyszy; Estetyczne rozhowory Rozbrzmiewają od stolików, Sztukę pcha na nowe tory Grono c. k. urzędników;

Nic nie mąci głębin myśli, Nic nie przerwie sennych marzeń - Żyjem całkiem niezawiśli Od banalnych kręgów zdarzeń! Niech się fale zjawisk kłębią Gdzieś tam w wielkich stolic wirze - My tu żyjem życia głębią! (Jak robaki w starym syrze...) Niech tam sobie inne nacje Zadzierają nosy w górę - Kraków też ma swoje racje: Swoją własną ma "Kulturę"! Tak więc: chytry jest Germanin, Francuz - sprośny, Włoch - namiętny, A zaś każdy krakowianin: G o ł y i i n t e l i g e n t n y.

* Niech tam Paryż krocie trawi Na dmimądy i metresy; Krakowianin się nie bawi W takie głupie interesy. Nad gorączką manny złotej On zwycięstwo odniósł walne; Nowe puścił w kurs banknoty: G o ł o - i n t e l e k t u a l n e.

Całą siłą swej sugestii Wytłumaczył zacnej Polsce, Że wśród wszystkich męskich bestii DUSZĘ - mają tylko golce. Uwierzyło biedne kurczę W ewangelię tę ubóstwa; Opływają duchy twórcze W gratisowe cudzołóstwa;

Wszystko wietrzy za nierządem, O przystępnej marzy frajdzie: Z estetycznym płynąc prądem Każdy jakieś łóżko znajdzie; Sztuki esy i floresy Tak szalony mają popyt, Że nie starczy na karesy Pegazowi czterech kopyt; Żądza "stylu" ogarnęła Rozwydrzony damski światek, Więc kaplice i muzea Pełnią funkcję separatek; Bez szampitra i kolacji Wykpisz, bracie, się z romansu: I czyż wielbić nie mam racji Krakowskiego Renesansu?

* Sztuka różne ma sposoby, By dać szczęście swoim synom: Więc stworzyła żeńskie snoby Na pożytek kabotynom. Mieszczaneczka żyła sobie Pielęgnując białe sadło, Naraz na nią, jak w chorobie, Objawienie Sztuki padło. Męczy, dręczy z dobrej woli Swego móżdżku biedne centra, Na czworakach się gramoli Na kultury wyższe piętra. Wspólna korzyść z takich histerycznych zachceń wypaść może: "Czystą sztukę" ma filister, A kabotyn - s t ó ł i ł o ż e...

* Siedzi dziewczę z literatem (Ledwie go oczami nie zji), Upojone surogatem I koniaku, i poezji. On jej szepta coś do uszek, I n t e l e k t e m praży z bliska: I - straci dziewczę wianuszek, Ale "światopogląd" zyska! W przykrą jawę sen się zmienia, Milknie śpiewne duszy granie - Dziewczę szuka WYZWOLENIA, Znajdzie tylko rozwiązanie...
Autor: Tadeusz Boy-Żeleński, Pieśń o ziemi naszej

Historyczne wzmianki o Krakowie

* Ziemia Bulumija jest krajem uczonych i studiujących wiedzę... Do miast jej należy miasto Kraku. Jest ono miastem pięknym i wielkim, o wielu domach i mieszkańcach, targach, winnicach i ogrodach.
Autor: Muhammed al-Idrisi, z dzieła Księga Rogera (X wiek)

źródło: Mennica Polska S.A. / Biuro Promocji Regionów / Muzeum Historyczne Miasta Krakowa / Wikipedia

previous next contents

Valid HTML 4.0!