Edukacja i młodość
Mikołaja Kopernika
Dzięki staraniom wuja Kopernik ukończył w 1491 r. naukę w szkole św.
Jana w Toruniu. Na przełomie roku 1491/1492 rozpoczął studia na
Akademii Krakowskiej, wpisując się do metryki jako Nicolaus Nicolai de
Thuronia. Czasy jego krakowskich studiów przypadły na okres
świetności tzw. krakowskiej szkoły astronomiczno-matematycznej. Był m.
in. uczniem astronoma Wojciecha z Brudzewa. Studia ukończył bez
uzyskania tytułu magister artium w roku 1495.
W tym też roku został kanonikiem warmińskim, funkcji tej jednak jeszcze
wtedy nie objął wobec oporu kapituły warmińskiej.
W 1496 r. rozpoczął studia prawnicze w Bolonii, wpisując się w styczniu
1497 r. do albumu nacji niemieckiej bolońskiego Uniwersytetu
Jurystów (ówczesny podział
uniwersytetów na nacje nie miał nic wspólnego z
segregacją narodową - do nacji niemieckiej zaliczano wówczas
m. in. Polaków, Czechów i Węgrów).
W Bolonii został bliskim współpracownikiem astronoma
Dominika Marii Novara. Pod jego wpływem, ugruntowanym lekturą świeżo
wydanego dzieła Epitome in Almagestum Ptolomei Georga von Peuerbacha i
Regiomontanusa (Wenecja, 1496 r.), rozpoczął badanie sprzeczności w
teorii ruchu Księżyca Klaudiusza Ptolemeusza, wynikające z założeń
teorii geocentrycznej.
W dniu 9 marca 1497 r. Kopernik przeprowadził w Bolonii obserwację
Aldebarana, najjaśniejszej gwiazdy w gwiazdozbiorze Byka,
która to obserwacja potwierdziła tylko jego wątpliwości.
W dniu 20 października 1497 r. objął przez pełnomocników
kanonię warmińską. W roku 1500 odbył wraz z bratem Andrzejem praktykę
prawniczą w kancelarii papieskiej w Rzymie.
Tam obserwował w nocy z 5 na 6 listopada zaćmienie Księżyca. W Wiecznym
Mieście dał serię prywatnych wykładów, podważających
współczesne mu założenia matematyczne astronomii. W 1501 r.
na krótko powrócił na Warmię, po czym uzyskał
zgodę kapituły warmińskiej na rozpoczęcie kolejnych studiów
medycznych w Padwie, kontynuując studia prawnicze.
Wraz z bratem Andrzejem wkrótce udał się do Włoch.
W dniu 10 stycznia 1503 r. do sprawowanych przez siebie funkcji
kościelnych przydał jeszcze scholasterię wrocławską św. Krzyża. W dniu
31 maja 1503 r. w Ferrarze został doktorem prawa kanonicznego. W Padwie
skończył studia medyczne i uzyskał prawo do wykonywania praktyki
lekarskiej.
Działalność Mikołaja
Kopernika
Z nominacji kapituły warmińskiej został w 1507 r. osobistym sekretarzem
i lekarzem swojego wuja biskupa warmińskiego Łukasza Watzenrode. Odtąd
rezydował i mieszkał na zamku w Lidzbarku Warmińskim. Brał udział
prawie we wszystkich czynnościach dyplomatycznych i administracyjnych
biskupa. Uczestniczył m. in. w zjazdach stanów Prus
Królewskich.
W roku 1507 był obecny na koronacji Zygmunta I Starego w katedrze
wawelskiej, a w 1509 r. uczestniczył w sejmie krakowskim.
Wtedy też dał do druku w krakowskiej oficynie Jana Hallera
swój łaciński przekład z greki zbioru 85 fikcyjnych
listów obyczajowych, sielskich i erotycznych bizantyjskiego
historyka z VII wieku Teofilakta z Samokatty, wydane pod tytułem
Theophilacti scolastici Simocati
epistolae morales, rurales et amatoriae interpretatione latina.
W tym samym roku opracował tzw. komentarzyk pod tytułem
Nicolai Copernici de
hypothestibus motuum coelestium a se constitutis commentariolus -
o teoriach ruchu ciał niebieskich, pierwszy zarys teorii
heliocentrycznej i rozpowszechnił go w licznych odpisach. Fragment tego
dzieła zamieścił Tycho de Brahe w swoim traktacie
Astronomiae instauratae
progymnasmata, wydanym w Pradze w roku 1602.
W 1510 r. Kopernik przeniósł się do Fromborka i sporządził
mapę Warmii. Pierwszym utworem poetyckim Kopernika był zamieszczony w
Epitalamium Jana Dantyszka grecki epigramat z 1512 r., napisany z
okazji ślubu Zygmunta Starego z Barbarą Zapolyą.
W kwietniu 1512 r. uczestniczył w wyborze nowego biskupa warmińskiego
Fabiana Luzjańskiego.
Wraz z kapitułą warmińską podpisał w dniu 7.12.1512 r. tzw. układ w
Piotrkowie, który gwarantował kapitule prawo wyboru biskupa.
Złożył następnie przysięgę wierności królowi Polski
Zygmuntowi I. Na apel Soboru Laterańskiego w 1513 r. opracował i
wysyłał do Rzymu własny projekt reformy kalendarza.
Wówczas też otrzymał od kapituły warmińskiej dom we
Fromborku, gdzie w 1514 r. kupił na własność za 175 grzywien srebra
basztę północno-zachodnią w obrębie wewnętrznych
murów warowni fromborskiej. Było to miejsce dogodne do
obserwacji astronomicznych, a na jej zapleczu zbudował płytę
obserwacyjną i sporządził wzorowane na starożytnych instrumenty
astronomiczne (kwadrant, triquetrum i sferę armilarną).
We Fromborku Kopernik przeprowadził około 30 zarejestrowanych
obserwacji astronomicznych. Obserwował m. in. Marsa i Saturna,
przeprowadził serię czterech obserwacji Słońca. Odkrył
wówczas zmienność mimośrodu Ziemi i ruch apogeum słonecznego
względem gwiazd stałych.
W 1516 r. został wybrany przez kapitułę warmińską administratorem
dóbr wspólnych kapitulnych, z siedzibą w
Olsztynie.
Stąd w latach 1516-1521 zarządzał folwarkami kapituły w komornictwach
olsztyńskim i melzackim. W latach 1516-1519 przeprowadził zakrojoną na
szeroką skalę akcję kolonizacji opuszczonych łanów w wsiach,
będących w posiadaniu kapituły. Świadectwem tego są sporządzone przez
niego regesty
Locationes
desertorum mansorum.
W czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521, wobec opuszczenia
Warmii przez większość członków kapituły, na barkach
Kopernika spoczęło zadanie obrony zamków warmińskich.
Wzmocnił wówczas m. in. fortyfikacje zamku olsztyńskiego,
tak, że nadciągające w 1521 r. wojska krzyżackie zrezygnowały z jego
oblężenia.
W styczniu 1520 r. został wydelegowany przez kapitułę do negocjacji z
wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego Albrechtem Hohenzollernem w
sprawie zwrotu zagarniętego przez krzyżaków Braniewa. W
dowód uznania kapituła przyznała Kopernikowi tytuł komisarza
Warmii. Do zadań tego urzędu należała odbudowa gospodarcza zniszczonego
w czasie wojny dominium warmińskiego.
W dniu 25 lipca 1521 r. na Sejmie Stanów Pruskich w
Grudziądzu Kopernik wystąpił z napisaną przez siebie mową
Querela Capituli contra mgrum
Albertum et eius ordinem super iniuriis irrogatis 1521 sub induciis
belli (Skarga kapituły na mistrza Albrechta i jego zakon z powodu
krzywd wyrządzonych w roku 1521 podczas zawieszenia broni).
W
1517 r. napisał
pierwszą wersję
traktatu
monetarnego Meditata
(Rozmyślania), a dokładniej
N.C. Meditata XV. Augusti anno
domini MDXVII.
W
1519 r.
napisał drugą wersję
traktatu
monetarnego Tractatus de
monetis (Traktat o monetach).
W dniu
17 marca 1522 r.,
na zjeździe stanów Prus Królewskich w Grudziądzu
wygłosił
traktat o
monetach pod nazwą De
estimatione monete (O szacunku monety).
Sejmik nie podjął żadnych decyzji w sprawach monetarnych na skutek
braku wysłanników wielkiego mistrza krzyżackiego Albrechta
Hohenzollerna oraz sprzeciwu delegatów miast pruskich:
Gdańska, Torunia i Elbląga, które obawiały się utraty
przywilejów menniczych. Kopernik postulował bowiem między
innymi o jedną mennicę dla całych Prus.
W
1528 r. ukończył
Monetae cudendae ratio
(Sposób bicia monety).
Reforma monetarna na terenie Korony została przeprowadzona zgodnie z
memoriałem Justusa Ludwika Decjusza (mincerza i doradcy
królewskiego), który w latach 1528-1535 zarządzał
królewską mennicą w Toruniu. Reforma na terenie Prus została
wprowadzona dopiero w dniu 20 maja 1528 r. i wprowadziła na tym terenie
nową zreformowaną monetę oraz taką samą stopę menniczą, jaka była w
Koronie.
Współpracował z Bernardem Wapowskim w opracowaniu mapy
Królestwa Polskiego i Litwy.
Kopernik został zatwierdzony w 1537 roku przez króla jako
jeden z czterech kandydatów na biskupa warmińskiego.
W latach 1538-1539 biskup Jan Dantyszek posądził Mikołaja Kopernika o
konkubinat, nakazując mu zwolnić gospodynię i przygotowując proces
kanoniczny.
W Bazylei w 1541 r. wyszło drukiem drugie wydanie Narratio prima, a
Mikołaj Kopernik dokonał ostatniej w swym życiu obserwacji
astronomicznej (zaćmienia Słońca).
Zmarł we Fromborku w dniu 24 maja 1543 roku.
Wkład Mikołaja Kopernika
w rozwój nauki:
- sformułowanie teorii heliocentrycznej (astronomia),
- sformułowanie prawa Kopernika-Greshama (ekonomia),
- sformułowanie twierdzenia Kopernika (geometria).
Poszukiwania grobu
Kopernika
Grobu Mikołaja Kopernika poszukiwano kilkakrotnie. Pierwsze takie prace
podjęło Warszawskie Towarzystwo Naukowe w 1802 r., kolejne
przeprowadzono w latach 1909 i 1939. Prawdopodobnie w czasie II wojny
światowej poszukiwania prowadzili także Niemcy a po jej zakończeniu
Rosjanie. Wszystkie te próby zakończyły się niepowodzeniem.
Od roku 2004 podejmowane były próby odnalezienia grobu
Kopernika w archikatedrze we Fromborku przez zespół prof.
Jerzego Gąssowskiego oraz pracowników Instytutu Antropologii
i Archeologii Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku. Wiadomo było,
że ciało 70-letniego astronoma pochowano pod podłogą przy ołtarzu,
którym się opiekował. Dokładne miejsce spoczynku Kopernika
od kilkuset lat pozostawało jednak zagadką.
W 2004 r. nie udało się odnaleźć szczątków astronoma, lecz
podczas poszukiwań odkryto kilka innych grobów z
różnych epok.
W 2005 r. poszukiwania zaowocowały odnalezieniem trumien i kilku
szkieletów. Dokładne wyniki badań potwierdziły, że jeden z
niekompletnych szkieletów należał najprawdopodobniej do
Kopernika.
Świadczy o tym m.in. pozytywny wynik porównania
zrekonstruowanego, prawdopodobnego wyglądu twarzy na podstawie
odnalezionej czaszki pochowanej osoby (wykonanego przez podinspektora
mgr Dariusza Zajdla, eksperta z zakresu antroposkopii kryminalistycznej
z Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy
Głównej Policji w Warszawie Komenda Główna
Policji) z zachowanymi portretami astronoma.
Na etapie prowadzonych badań antropometrycznych i dokumentacyjnych
wykonano także 3D skanowanie czaszki (wykonane przez antropologa mgr
Sebastiana Tyszczuka i Pracownie Pomiaru Przestrzennego 3Database.pl),
dokumentacja taka pozwoli miedzy innymi na wykonanie rekonstrukcji
twarzy metodą Gierasimowa w oparciu o model czaszki wykonany z tworzywa
sztucznego w technice produkcji sterowanej numerycznie.
W przypadku potwierdzenia postawionej przez archeologów tezy
o odnalezieniu czaszki Mikołaja Kopernika, uzyskano by dzięki temu
formę odlewniczą do wykonania naturalistycznego modelu głowy i
popiersia Mikołaja Kopernika w chwili śmierci.
Wykonanie rekonstrukcji twarzy metodą plastyczną (metoda Gierasimowa)
stanowić będzie także weryfikację wcześniej wykonanej zmodyfikowanej
rekonstrukcji graficznej, w oparciu o której rezultat
domniemano, iż mamy do czynienia z czaszką Mikołaja Kopernika.
Metody plastycznej nie można było zastosować bez uzyskania kopii
czaszki, metoda ta polega na oblepianiu czaszki masą plastyczną -
zgodnie z morfologią budowy czaszki oraz średnimi grubościami tkanki
miękkiej. W metodzie Gierasimowa oblepiona masą plastyczną czaszka
stanowi szkielet dla wykonanej rekonstrukcji.
Ostateczne potwierdzenie postawionej tezy o tym, że odnaleziona czaszka
jest czaszką Mikołaja Kopernika dałoby zbadanie DNA Łukasza Watzenrode
(lub innych krewnych), biskupa warmińskiego i zarazem wuja astronoma,
jednak miejsce jego pochówku jest obecnie nieznane.
W 2006 roku potwierdzono, że to szkielet Mikołaja Kopernika.
źródło: Wikipedia
