Producent: NBP - monety Nordic Gold
ID: 993
Moneta obiegowa 2 z³ - XII Miêdzynarodowy Konkurs im. Henryka Wieniawskiego, 2001
Nomina³: 2 z³
Metal: stop CuAl5Zn5Sn1
Stempel: zwyk³y
¦rednica: 27,00 mm
Waga: 8,15 g
Wielko¶æ emisji: 600.000 szt.
Data emisji monety: 12.09.2001 r.
Moneta obiegowa NG przedstawiaj±ca sylwetkê wybitnego polskiego skrzypka, kompozytora i pedagoga.
Awers monety:
Wizerunek or³a ustalony dla god³a Rzeczypospolitej Polskiej, po bokach or³a oznaczenie roku emisji: 20-01, pod or³em napis: Z£ 2 Z£, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA poprzedzony oraz zakoñczony sze¶cioma pere³kami. Pod lew± ³ap± or³a znak mennicy: MW.
Rewers monety:
Wizerunek Henryka Wieniawskiego. Z lewej strony napis: HENRYK / WIENIAWSKI / 1835-1880 na tle zarysu skrzypiec i pulpitu skrzypcowego.
Projektant awersu monety: Ewa Tyc-Karpiñska
Projektant rewersu monety: Robert Kotowicz
Na boku o¶miokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi odwrócony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.
Henryk Wieniawski
(ur.
10 lipca 1835 w Lublinie, zm. 31 marca 1880 w Moskwie) – polski skrzypek, kompozytor i pedagog pochodzenia ¿ydowskiego.
¯ycie
Dziadek Wieniawskiego by³ cyrulikiem Herszkiem Mejerem Helmanem z lubelskiego ¿ydowskiego przedmie¶cia Wieniawa. Ojciec – Wolf Helman (Tobias Pietruszka) zmieni³ nazwisko na Tadeusz Wieniawski, ¿eby siê wkomponowaæ w polskie otoczenie. Przed otrzymaniem dyplomu lekarskiego, ochrzci³ siê. Ze zwi±zku dr Wieniawskiego i córki ¿ydowskiego lekarza z Warszawy dr Józefa Wolffa – Reginy (by³a siostr± zamieszka³ego w Pary¿u pianisty i kompozytora Edwarda Wolffa) przyszed³ na ¶wiat geniusz skrzypiec.
Dom Wieniawskich by³ prawdziwym lubelskim salonem. Odwiedzali go wybitni arty¶ci, tu odbywa³y siê koncerty, spotkania literackie i dyskusje. Zawa¿y³o to nie tylko na pó¼niejszej drodze ¿yciowej Henryka Wieniawskiego, ale tak¿e dwóch jego braci, z których starszy, Julian, zosta³ pisarzem i publicyst±, natomiast m³odszy, Józef, po¶wiêci³ siê karierze pianistycznej.
Pierwsz± nauczycielk± Henryka by³a jego matka, potem za¶ uczy³ siê u Jana Hornziela, skrzypka Teatru Wielkiego w Warszawie i Stanis³awa Serwaczyñskiego, solisty i koncertmistrza Opery Budapeszteñskiej. W 1843, maj±c osiem lat, wyjecha³ do Pary¿a, gdzie studiowa³ pod kierunkiem Lamberta-Josepha Massarta w Konserwatorium Paryskim. Konserwatorium ukoñczy³ jako 11-letni ch³opiec w 1846 z I nagrod± i z³otym medalem. Po studiach kontynuowa³ przez 2 lata naukê u Massarta. Pó¼niej – przez 2 miesi±ce – koncertowa³ w Petersburgu, w krajach nadba³tyckich i Warszawie. W 1849 uda³ siê ponownie do Pary¿a do Konserwatorium, gdzie w klasie Hipolita Colleta podj±³ studia kompozycji, które ukoñczy³ z wyró¿nieniem w nastêpnym roku.
W 1850 rozpocz±³, wraz z bratem Józefem, dzia³alno¶æ koncertow±, wystêpuj±c pocz±tkowo we wszystkich wiêkszych miastach carskiego imperium, nastêpnie w wielu krajach europejskich, wszêdzie wzbudzaj±c nieopisany entuzjazm. Wspó³pracê z bratem zakoñczy³ w 1855. Po wielu dalszych sukcesach przyj±³ w 1860 funkcjê pierwszego skrzypka dworu carskiego i solisty Rosyjskiego Towarzystwa Muzycznego. Równocze¶nie uczy³ gry na skrzypcach w tzw. klasach muzycznych Towarzystwa, przekszta³conych w 1862 w konserwatorium. Tu swoj± kilkuletni± owocn± dzia³alno¶ci± pedagogiczn± stworzy³ zal±¿ek petersburskiej szko³y skrzypcowej, rozwiniêtej przez Leopolda Auera we wspania³± szko³ê rosyjsk±. Ka¿dego roku przez 3-4 miesi±ce koncertowa³ w innych krajach Europy, g³ównie modnych kurortach.
W 1872, po 12 latach opu¶ci³ Rosjê i uda³ siê z Antonim Rubinsteinem na wielkie tournée koncertowe po Stanach Zjednoczonych. W ci±gu 8 miesiêcy arty¶ci dali 215 koncertów. Wieniawski pozosta³ w Ameryce do 1874, koncertuj±c ze s³ynn± ¶piewaczk± Paulin± Lucc±. Po powrocie do Europy w 1874 podj±³ pracê pedagogiczn± w konserwatorium w Brukseli, jako nastêpca chorego Henriego Vieuxtempsa i kontynuowa³ j± do wrze¶nia 1877 (w¶ród jego prywatnych uczniów by³ Eugène Ysaÿe). Wskutek nasilaj±cych siê dolegliwo¶ci serca i nadmiernej oty³o¶ci w ostatnich latach ¿ycia koncertowa³ na siedz±co. Zmar³ w Moskwie. Pochowany zosta³ w Warszawie. W manifestacyjnym pogrzebie uczestniczy³o 40 tysiêcy osób.
Od 1935 roku odbywa siê co 5 lat (z wyj±tkiem okresu okupacji) Miêdzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego, przeznaczony dla skrzypków do 30 roku ¿ycia. Pierwszy konkurs odby³ siê z inicjatywy Adama Wieniawskiego, bratanka s³ynnego skrzypka, w Warszawie. Drugi konkurs mia³ miejsce dopiero w 1952 r. w Poznaniu, gdzie do dzi¶ odbywaj± siê kolejne jego edycje.
Muzyka
Wieniawski ceniony by³ nie tylko jako wirtuoz dysponuj±cy fenomenaln± technik±, ale tak¿e jako wielki liryk. W relacjach czêsto opisywano go jako "poetê skrzypiec”. By³ ostatnim wirtuozem skrzypiec, który przeszed³ do historii muzyki równie¿ jako kompozytor. W jego utworach obecne s± oba te przymioty: brawurowa wirtuozeria oraz liryzm. Komponowaæ zacz±³ jako "cudowne dziecko". W pó¼niejszych latach tworzy³ na w³asne potrzeby, niekiedy publikuj±c swoje utwory.
Dziêki Wieniawskiemu do europejskiej literatury skrzypcowej wszed³ polonez. W¶ród kilku takich utworów dwa znalaz³y sta³e miejsce w repertuarze: Polonez D-dur op. 4 i Polonez A-dur op. 21. Wieniawski stylizowa³ te¿ mazurki. Najpopularniejsze s± w¶ród nich dwa opublikowane jako op. 19 z podtytu³em "mazurki charakterystyczne": ¿ywio³owy Obertas i Dudziarz, wyra¼nie na¶laduj±cy charakterystyczne, dudziarskie kwinty. Wiele miniatur, g³ównie powsta³ych na pocz±tku lat piêædziesi±tych, by³o jednak zaledwie typowymi, salonowymi utworami - sentymentalnymi, albo popisowymi, nierzadko wykorzystuj±cymi popularne rytmy taneczne.
Najwiêksz± popularno¶æ zyska³ Koncert skrzypcowy d-moll op. 22. Po koncertach Paganiniego jest to najczê¶ciej nagrywany i wykonywany dzi¶ koncert skrzypcowy napisany przez wirtuoza. Pomys³ utworu narodzi³ siê zim± 1855 roku, zrealizowany zosta³ jednak dopiero po up³ywie siedmiu lat. Wcze¶niejszy Koncert skrzypcowy fis-moll, skomponowany przez osiemnastolatka, jest mniej interesuj±cy, gdy¿ stanowi przede wszystkim popis technicznej brawury. Reakcje pierwszy s³uchaczy by³y jednak odwrotne: Koncert fis-moll obudzi³ entuzjazm pd razu s³uchaczy, Koncert d-moll - musia³ poczekaæ na uznanie.
Spo¶ród dzie³ typowo wirtuozowskich najczê¶ciej wykonuje siê dzisiaj Scherzo-tarantelê oraz wariacje i fantazje na obce, powszechnie znane tematy. W tej grupie utworów najwiêksz± popularno¶æ zyska³a Fantazja faustowska skomponowana sze¶æ lat po premierze opery Charles Gounoda. Melodie z opery Faust opracowywa³o wielu skrzypków (m.in. Vieuxtemps, Alard, Sarasate), lecz dzisiaj grywa siê przede wszystkim utwór Wieniawskiego. Liryzm w twórczo¶ci Wieniawskiego uosabia Legenda, wykonywana nie tylko w oryginalnej wersji na skrzypce z orkiestr±, ale jeszcze czê¶ciej z fortepianem, skomponowana podobno jako wyznanie mi³o¶ci do Izabeli Hampton, przysz³ej ¿ony artysty.
¼ród³o: NBP / Mennica Polska / Wikipedia
|
Dostêpno¶æ: produkt dostêpny
|
|