Miasto £om¿a - dziewiêtnasta moneta z rozpoczêtej we wrze¶niu 2005 r. serii "Historyczne Miasta w Polsce".



Niepowtarzalna seria sk³adaæ siê bêdzie z 32 monet i ukazywaæ do kwietnia 2008 r. Na wyj±tkowych monetach upamiêtniono miasta o ponad 500-letniej historii, które wnios³y szczególny wk³ad w rozwój poszczególnych regionów i pañstwowo¶ci Polski.

Na rewersie monety uwieczniony jest wizerunek katedry pw. ¶w. Micha³a Archanio³a w £om¿y.

£om¿a - miasto w pó³nocno-wschodniej Polsce, w województwie podlaskim, nad rzek± Narew. Le¿y na historycznie najwiêkszej ziemi Mazowsza - ziemi ³om¿yñskiej. Pocz±tki £om¿y s± ¶ci¶le zwi±zane z grodziskiem po³o¿onym o 5 km od obecnego miasta w kierunku wschodnim nad Narwi±.

W I po³. XI w. powstaje gródek typu cyplowego, który sp³on±³ pod koniec tego wieku. Gródek ten odbudowano w po³owie XII w. z ponown± fortyfikacj± terenu i budow± wie¿y po¶rodku oraz dwóch wa³ów podgrodzia.

W Starej £om¿y po³o¿one jest obok grodziska i zwi±zane z pocz±tkami £om¿y Wzgórze ¦wiêtego Wawrzyñca, miejsce, gdzie wed³ug tradycji i pó¼nych odpisów z akt ko¶cielnych mia³ istnieæ "ko¶ció³ parafialny po raz pierwszy ok. roku Pañskiego 1000, na pocz±tku religii chrze¶cijañskiej w Królestwie Polskim". W tym okresie powsta³ te¿ ko¶ció³ ¶w. Piotra.

W XIV w., szczególnie po unii polsko-litewskiej, zmniejszy³o siê bardzo niebezpieczeñstwo ci±g³ych najazdów od strony wschodniej granicy, co sprzyja³o rozwojowi osadnictwa, przenoszeniu i lokacji miast na prawie niemieckim. Grody straci³y swój charakter obronny, a podgrodzia nabiera³y wiêkszego znaczenia jako centra handlowo-gospodarcze.

Po³o¿enie podgrodzia ³om¿yñskiego by³o niezbyt dogodne i dlatego £om¿a zapewne ze wzglêdów gospodarczych zosta³a przeniesiona na nowe miejsce umo¿liwiaj±ce lepszy jej rozwój i wytyczenie ulic. Nast±pi³o to pod koniec XIV w., o czym ¶wiadczy wybudowanie ko¶cio³a NMP i ¶w. Rozes³añców na Popowej Górze przed rokiem 1392 oraz przeniesienie parafii ze Starej £om¿y w 1410 r.

Jest to dowód, ¿e nowe miejsce by³o ju¿ zasiedlone i zabudowane. Wie¶ le¿±ca w pobli¿u dawnego grodu otrzyma³a nazwê Starej £om¿y i wystêpuje w najstarszym rejestrze okolicznych wsi z roku 1410. Miasto rozwija³o siê pomy¶lnie i znalaz³o siê w warunkach umo¿liwiaj±cych mu nadanie prawa miejskiego. Ju¿ w 1400 r. £om¿a mia³a wójta, co ¶wiadczy ojej charakterze miejskim.

Dnia 30 sierpnia 1400 r. ksi±¿ê mazowiecki Janusz I zw. Starszym nada³ "w mie¶cie naszym zwanym powszechnie £om¿a wójtostwo z czterema w³ókami, trzecim denarem od jakiejkolwiek os±dzonej sprawy w granicach wspomnianego miasta". Ostateczne jednak unormowanie sytuacji prawnej miasta nast±pi³o dopiero 15 czerwca 1418 r. Ten sam ksi±¿ê Janusz I nada³ £om¿y specjalnym przywilejem prawo miejskie che³miñskie.

By³ to bardzo wa¿ny moment, poniewa¿ potwierdza³ pod wzglêdem prawnym charakter miejski £om¿y. II wojna ¶wiatowa przynios³a ze sob± zniszczenia. Miasto zosta³o zniszczone w ponad 70 %. W wyniku deportacji i mordów liczba ludno¶ci zmala³a o 60%. Wyzwolenie £om¿y nast±pi³o 13 wrze¶nia 1944 r.

Po wyzwoleniu odbudowano star± czê¶æ miasta i nast±pi³ szybki rozwój przemys³u. Reforma podzia³u administracyjnego kraju w 1975 r. spowodowa³a powstanie województwa ³om¿yñskiego. Rozwinê³o siê budownictwo mieszkaniowe, podwoi³a siê liczba mieszkañców.

W 1998 r. w ramach reformy administracyjnej Polski, znaczna czê¶æ dawnego województwa ³om¿yñskiego znalaz³a siê w województwie podlaskim. Od 28 pa¼dziernika 1925 r. £om¿a jest stolic± Diecezji £om¿yñskiej Ko¶cio³a rzymskokatolickiego. £om¿a po³o¿ona jest na terenie Zielonych P³uc Polski.

W s±siedztwie miasta znajduje siê £om¿yñski Park Krajobrazowy Doliny Narwi oraz Rezerwat przyrody "Rycerski Kierz". Ok. 25 km na p³n.-wsch., zlokalizowany jest Biebrzañski Park Narodowy. £om¿a s³ynie z walorów turystycznych, pomników przyrody, ale tak¿e ze swoich zabytków neoklasycystycznych, gotyckiej katedry i cmentarza ¿ydowskiego.
¼ród³o: NBP / Wikipedia - wolna encyklopedia