|
Nowo¶ci |
|
|
Informacje |
|
|
Plan
emisyjny monet
i banknotów w 2018 roku:
Polska Reprezentacja Olimpijska PyeongChang
- 200 zł, 10
zł
Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni August Emil
Fieldorf „Nil”
- 10 zł
Wielcy polscy ekonomiści
Fryderyk Skarbek
- 10zł
Moneta okolicznościowa z napisem 100-lecie odzyskania przez Polskę
niepodległości
- 5 zł
Polskie Termopile - Hodów
- 10 zł
100-lecie czynu zbrojnego Polonii amerykańskiej
- 10 zł
Skarby Stanisława Augusta
Henryk Walezy
- 500 zł, 50 zł
Historia monety polskiej boratynka, tymf Jana Kazimierza
- 20 zł
760-lecie Towarzystwa Strzeleckiego Bractwa Kurkowego
w Krakowie
- 10 zł
100-lecie powstania Gimnazjum
i Liceum im. Stefana Batorego
w Warszawie
- 10 zł
POLONIA RESTITUTA
- 10 zł
125-lecie działalności Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
- 10 zł
Niepodległość
- 20 zł (banknot
kolekcjonerski)
Stulecie odzyskania przez Polskę
niepodległości – Ignacy Jan Paderewski
- 100 zł, 10 zł
100. rocznica odzyskania przez Polskę
niepodległości
- 1 zł, 2018 zł, 100 zł
Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni
– Hieronim Dekutowski „Zapora”
- 10 zł
100. rocznica wybuchu Powstania
Wielkopolskiego
- 200 zł, 10 zł
|
|
|
|
|
|
Wiadomo¶ci |
|
|
|
|
10 z³, Historia Jazdy Polskiej - Je¼dziec piastowski, 2006 |
|
|
Nazwa |
Cena brutto |
Cena brutto |
|
10 z³, Historia Jazdy Polskiej - Je¼dziec piastowski, 2006 |
89.00 PLN |
179.00 PLN
|
|
Producent: NBP - srebrne monety
ID: 308
Seria: "Historia Jazdy Polskiej"
Stan zachowania monety: I (menniczy) Nomina³: 10 z³ Srebro: Ag 925
Techniki dodatkowe: kszta³t prostok±ta (klipa)
Stempel: lustrzany ¦rednica: 32,00 x 22 mm Waga: 14,14 g Wielko¶æ emisji: 62.000 szt. Cena emisyjna NBP: 66 z³ Data emisji monet: 22.11.2006 r.
Srebrna moneta, na której zaprezentowano postaæ je¼d¼ca piastowskiego - to
pierwsza moneta z nowej numizmatycznej serii ukazuj±cej historiê jazdy
polskiej. Ta piêkna moneta to wyj±tkowy okaz w ka¿dej kolekcji !Seria "Historia Jazdy Polskiej" ³±cznie obejmowaæ bêdzie piêæ ciekawych okazów numizmatycznych - monety: - Je¼dziec piastowski, Rycerz ciê¿kozbrojny XV wiek, Husarz XVII wiek, Szwole¿er gwardii cesarza Napoleona I, U³an II Rzeczypospolitej.
Zacznij tworzyæ t± wyj±tkow± kolekcjê srebrnych monet ju¿ dzi¶, zanim ich warto¶æ wzro¶nie!
Historia
jazdy polskiej - je¼dziec piastowski
Pocz±tki
polskiej jazdy s± trudne do ustalenia. Niew±tpliwie ju¿ w czasie
kszta³towania siê naszej pañstwowo¶ci istnia³y si³y zbrojne, w
których
znaczn± rolê odgrywali konni wojownicy. Posiadanie takich
wojów by³o
niezbêdnym warunkiem sprawowania w³adzy na rozleg³ych,
zalesionych terytoriach.
S³awa konnych oddzia³ów
w³adców Polski siêga³a
daleko - ¿ydowski kupiec z arabskiej Hiszpanii, Ibrahim ibn Jakub,
podró¿uj±cy po Europie w pocz±tkach II po³owy X wieku, pisa³
ju¿ z
uznaniem i podziwem o si³ach zbrojnych króla
Pó³nocy, jak nazywa³
panuj±cego w Polsce Mieszka
I.
Wed³ug niego piastowski ksi±¿ê dysponowa³ dru¿yn±
licz±c± 3000 pancernych
wojów,
których setka znaczy tyle, co dziesiêæ secin innych
wojowników. Czê¶æ z
nich stanowi³a przyboczn± gwardiê, a pozosta³e oddzia³y by³y
rozlokowane w g³ównych grodach.
Nastêpca Mieszka, jego
syn Boles³aw Chrobry,
dysponowa³ jeszcze liczniejsz± dru¿yn± z³o¿on± z 4300 ludzi.
Trzystu z nich podarowa³ cesarzowi Ottonowi III w czasie zjazdu
gnie¼nieñskiego w roku 1000.
Dru¿yna ksi±¿êca by³a wojskiem zawodowym
utrzymywanym przez w³adcê, który zaopatrywa³ j± w konie,
broñ i
wy¿ywienie oraz wyp³aca³ wynagrodzenie. Dziêki odkryciom
archeologicznym, nielicznym relacjom pisanym i przedstawieniom
ikonograficznym uda³o siê zrekonstruowaæ prawdopodobny wygl±d i
uzbrojenie jazdy wczesnopiastowskiej.
Konny dru¿ynnik, nazywany
pancernym, wyposa¿ony by³ w zbrojê wykonan± z ¿elaznych
kó³ek, czyli kolczugê.
Prawdopodobnie u¿ywano te¿ pancerzy ³uskowych z ¿elaznych p³ytek
przytwierdzonych do kaftana ze skóry lub tkaniny. Pod
pancerzem noszono
solidn± odzie¿ w postaci kurtki we³nianej lub skórzanej,
odpowiednio
watowanej, zwanej „przeszywanic±”,
której zadaniem by³o amortyzowanie przyjmowanych
ciosów.
Sama zbroja
mia³a kszta³t kaftana okrywaj±cego tu³ów i zazwyczaj by³a
zaopatrzona w
rêkawy siêgaj±ce do d³oni lub ³okci. Tylko najznamienitsi wojownicy
mieli tak¿e nogawice
wykonane z kolczej plecionki. Kaftan pancerny
móg³ mieæ kaptur,
który narzucano na g³owê.
Na kaptur nak³adano he³m. Czasami do
he³mu doczepiano czepiec,
który gdy by³ zapiêty - okrywa³ kark, szyjê i ramiona oraz
czê¶æ twarzy wojownika. Pod he³mem noszono ró¿nego rodzaju czapki chroni±ce
g³owê. W¶ród he³mów znanych w Polsce z X-XII
wieku znajdujemy okazy
zarówno wschodniego, jak i zachodniego typu, co dobrze
obrazuje
sytuacjê naszego kraju po³o¿onego na granicy dwu kultur. Najbardziej
reprezentacyjne s± he³my zwi±zane ze wschodnim krêgiem kulturowym,
których cztery egzemplarze odnaleziono w Wielkopolsce.
Bogate wykonanie
tych he³mów pozostawa³o jednak w tyle za ich przydatno¶ci± w
walce -
sto¿kowe dzwony wykonywano z czterech blach ¿elaznych, znitowanych ze
sob± i ujêtych na dole ozdobn± obrêcz±, przechodz±c± na czole w swego
rodzaju charakterystyczny diadem.
Szczyt dzwonu wieñczy³a srebrzona
tuleja do pióropusza lub kity. Dolna krawêd¼ he³mu by³a
przystosowana
do doczepienia czepca. ¯elazo
dzwonu pokryte by³o dodatkowo z³ocon± blach± miedzian±. He³my te
niew±tpliwie u¿ywane by³y przez wy¿szych dowódców
lub nawet cz³onków
rodziny ksi±¿êcej.
Drugim rodzajem he³mów rozpowszechnionych
w tym
czasie na terenie Polski by³y he³my
sto¿kowe nazywane „normandzkimi”,
które, wykuwane z jednej lub dwu sztuk ¿elaza, bardzo dobrze
sprawdza³y
siê podczas walki - by³y odporne nawet na ciê¿kie ciosy, a dziêki
wyposa¿eniu w tzw. nosal
chroni³y równie¿ nos i górn± cze¶æ twarzy. Tak¿e
do ich krawêdzi doczepiano czepiec.
Innym wa¿nym elementem
uzbrojenia pancernych by³y
tarcze
sporz±dzane z drewna i skóry. Tarcze te, niestety, nie
zachowa³y siê.
Prawdopodobnie u¿ywano zarówno okr±g³ych, jak i
trójk±tnych tarcz,
których zewnêtrzne powierzchnie ozdabiano malowid³ami;
nabra³y one w
przysz³o¶ci charakteru znaków herbowych.
W walce najwa¿niejszym
rodzajem uzbrojenia jazdy by³y w³ócznia i miecz. Miecze
z okresu X-XII wieku by³y stosunkowo krótkie, przeznaczone
raczej
do ciecia ni¿ do k³ucia. Ich wygl±d nie odbiega³ od rozpowszechnionego
w Europie typu. Miecz szybko sta³ siê symbolem rycerza, a tak¿e
dostojeñstwa oraz sprawiedliwo¶ci w³adców.
Noszono go w
obszytej skór±
pochwie, któr± zawieszano na pasie. Tak¿e i ten pas sta³ siê
widocznym
znakiem przynale¿no¶ci do stanu rycerskiego - od niego wziê³o siê
okre¶lenie pasowania na rycerza. Nie mniej wa¿na ni¿ miecz by³a w owym
czasie w³ócznia
- broñ drzewcowa d³ugo¶ci oko³o 2 metrów, wyposa¿ona w
lancetowaty
grot. Mo¿na by³o u¿ywaæ jej na wiele sposobów, zadaj±c
szybkie ciosy w
dowolnie obranym kierunku.
W okresie panowania
pierwszych Piastów je¼d¼cy u¿ywali w walce przede wszystkim
(najpospolitszych wtedy) niewielkich koni,
zbli¿onych wygl±dem do tarpanów. Konie te by³y bardzo
wytrzyma³e, nie
wymaga³y specjalnej paszy, ¶wietnie porusza³y siê w lesistym terenie,
jakim w wiêkszo¶ci by³o ówczesne terytorium Polski. Dla
potrzeb dru¿yny
ksi±¿êcej, a w szczególno¶ci znamienitszych pancernych,
hodowano konie
nieco silniejsze i wiêksze, osi±gaj±ce wymiary wspó³czesnego
konia rasy
arabskiej.
Pierwsz± znan± nam z
zapisków historycznych bitw±, stoczon± przy udziale
pancernych, by³a zwyciêska
bitwa Mieszka I z armi± margrabiego Hodona,
która mia³a miejsce nad Odr± w okolicy Cedyni w 972 roku.
W czasach panowania pierwszych Piastów jazda nieustannie
towarzyszy³a w³adcy. Na dru¿ynnikach spoczywa³ obowi±zek zapewnienia
ksi±¿êtom i królom bezpieczeñstwa w czasie ich
podró¿y, polowañ,
sprawowaniu funkcji pañstwowych - s±dów, spotkañ z
mo¿now³adcami czy
te¿ w³adcami s±siednich pañstw. Liczna i okazale prezentuj±ca siê
dru¿yna dodawa³a presti¿u w³adcy - pozwala³a mu na prowadzenie aktywnej
polityki zmierzaj±cej do wzmocnienia pañstwa.
Pierwsi Piastowie -
Mieszko I i jego syn Boles³aw Chrobry - w³a¶nie dziêki posiadaniu
licznych si³ zbrojnych, znacznie powiêkszyli terytorium swego w³adztwa
i stoczyli wiele wojen zarówno obronnych, jak i maj±cych na
celu
opanowanie nowych terytoriów. W ci±gu nastêpnych dwu stuleci
nast±pi³y
zmiany w organizacji polskiej jazdy. Wraz z poszerzaniem siê terytorium
pañstwa wzros³y potrzeby zwi±zane ze sprawnym jego zarz±dzaniem i
obronno¶ci±.
Podczas panowania Boles³awa III Krzywoustego
(1107-1138) dru¿yna ksi±¿êca przekszta³ci³a siê w rycerstwo,
które w zamian za posiadane - odziedziczone czy te¿ nadane
przez w³adcê
- maj±tki ziemskie s³u¿y³o pañstwu. Rycerze sami zaopatrywali siê w
uzbrojenie, konie i ¿ywno¶æ. Rycerzowi w boju towarzyszy³ poczet
z³o¿ony ze zbrojnych
s³ug. Uzbrojenie jazdy polskiej podlega³o dalszemu udoskonaleniu -
kolczuga okrywa³a ju¿ ca³e cia³o rycerza - od stóp pokrytych
kolczymi
spodniami a¿ po g³owê skryt± w kapturze. Pod zbroj± zak³adano d³ug±
szatê, siêgaj±c± kostek, tak ¿e jej dolna czê¶æ by³a widoczna poni¿ej
kaftana kolczego siêgaj±cego do kolan. Powszechnie u¿ywano sto¿kowych
he³mów, które mia³y dodatkow± czê¶æ os³aniaj±c±
twarz, czyli nosal.
Dodatkowym elementem uzbrojenia ochronnego
by³a wielka tarcza w
kszta³cie wyd³u¿onego trójk±ta.
W zwi±zku z ulepszeniem uzbrojenia konieczne sta³o siê tak¿e
powiêkszenie mieczy, które sta³y siê masywniejsze oraz
bardziej zdatne
do zadawania pchniêæ, co zwiêksza³o ich skuteczno¶æ wobec opancerzonego
przeciwnika. Tak¿e w³±cznie przekszta³ci³y siê w ciê¿kie kopie,
które podczas ataku by³y trzymane przez rycerzy pod praw±
pach±. Do kopii tu¿ pod grotem przytwierdzano proporce
z osobistymi znakami rycerzy.
O sile ataku kopi± decydowa³ przede
wszystkim rozpêd rumaka, a nie tylko zamach je¼d¼ca, jak by³o to
dawniej. Do nowego sposobu pos³ugiwania siê kopi± dostosowano siod³o,
które wyposa¿ono w wysokie ³êki
- przedni chroni³ brzuch rycerza, a tylny zapewnia³ pewne i wygodne
oparcie. Rozwój uzbrojenia spowodowa³ wzrost wymagañ
stawianych koniom
rycerskim, które sta³y siê wiêksze i ciê¿sze.
¼ród³o:
NBP / Mennica Polska / Wikipedia
|
Pobierz opis w formacie PDF
|
|
|
|