******
Klasztor paulinów na
Ska³ce w Krakowie
Krakowska Ska³ka to barokowy kompleks sakralny, na który
sk³ada siê ko¶ció³ pod wezwaniem ¶w. Micha³a Archanio³a wraz
z Krypt± Zas³u¿onych, klasztor paulinów oraz sadzawka ¶w.
Stanis³awa.
Obecna postaæ ska³ecznych zabudowañ jest rezultatem licznych
przekszta³ceñ architektonicznych, których dokonano na
przestrzeni wieków.
Pierwsze wzmianki o romañskiej rotundzie
w tym miejscu siêgaj± X w. Dziêki danym historycznym oraz wynikom badañ
archeologicznych dowiadujemy siê, ¿e u pocz±tków
chrze¶cijañstwa na ziemiach polskich, nad lewym brzegiem Wis³y, na
niewielkim wzniesieniu istnia³ prawdopodobnie gród - osiedle, a w jego obrêbie ko¶ció³ wybudowany w
miejscu dawniej zwi±zanym z kultami pogañskimi.
Nazwa tego wzniesienia - Ska³ka - jest znana ju¿ od
XIII w. Ze Ska³k± ¶ci¶le wi±¿e siê postaæ ¶w. Stanis³awa ze
Szczepanowa, biskupa krakowskiego, który 11 kwietnia 1079 r.
poniós³ w tym miejscu mêczeñsk± ¶mieræ. Nast±pi³a ona na
skutek konfliktu miêdzy biskupem a królem Boles³awem
¦mia³ym.
Z polecenia w³adcy biskup Stanis³aw zosta³ zabity w ko¶ciele
¶w. Micha³a w czasie sprawowania mszy ¶w. Po wnikliwym procesie
kanonizacyjnym, 8 wrze¶nia 1253 r. papie¿ Innocenty IV uzna³ go za
¶wiêtego mêczennika.
Kolejny etap historii Ska³ki wyznacza budowa gotyckiej ¶wi±tyni oraz
sprowadzenie paulinów. W okresie panowania króla
Kazimierza Wielkiego (1333–1370) wzniesiono na przywawelskim
wzgórzu nowy ko¶ció³, w stylu gotyckim, w³±czaj±c
w niego pierwotn± romañsk± rotundê, co potwierdzaj± dawne przekazy
ikonograficzne.
Przez kilka stuleci opiekê nad miejscem mêczeñstwa ¶w. Stanis³awa sprawowali duchowni
diecezjalni.
W roku 1472 kanonik krakowski ks. Jan D³ugosz sprowadzi³ z Jasnej
Góry na Ska³kê zakonników pauliñskich. Odby³o siê
to przy aprobacie króla Kazimierza Jagielloñczyka oraz biskupa krakowskiego Jana Rzeszowskiego. Paulini przejêli
ko¶ció³ ska³eczny, zamieszkali za¶ w klasztorze ufundowanym
przez Jana D³ugosza.
Nastêpna epoka przynosi na Ska³ce znaczne zmiany architektoniczne.
Dotychczasowy klasztor zostaje przebudowany. Prace zaczêto przed rokiem
1636 i trwa³y a¿ do 1723.
W ich wyniku powsta³ istniej±cy do dzi¶
kilkukondygnacyjny barokowy budynek zbudowany na planie czworoboku, z
czterema wie¿yczkami na rogach i ma³ym dziedziñcem po¶rodku.
W latach 1733-1751 wybudowana zosta³a obecnie istniej±ca
barokowa ¶wi±tynia. Szczególnym miejscem na Ska³ce jest
Krypta Zas³u¿onych. Usytuowana pod ko¶cio³em by³a pierwotnie miejscem
pochówku zmar³ych zakonników pauliñskich.
W latach 1876-1880 z inicjatywy prof. Józefa
£epkowskiego zosta³a przebudowana i sta³a siê nekropoli± mieszcz±c±
groby wybitnych przedstawicieli polskiej kultury. W roku 1880 dokonano powtórnego pogrzebu fundatora
paulinów na Ska³ce, ks. Jana D³ugosza.
W nastêpnych latach odbywa³y siê na Ska³ce pogrzeby kolejnych wielkich
Polaków: Lucjana Siemieñskiego, Wincentego Pola,
Józefa Ignacego Kraszewskiego, Teofila Lenartowicza, Adama
Asnyka, Henryka Siemiradzkiego, Stanis³awa Wyspiañskiego, Jacka
Malczewskiego, Karola Szymanowskiego, Ludwika Solskiego, Tadeusza
Banachiewicza oraz Czes³awa Mi³osza.
Wielce zas³u¿onym dla Ska³ki paulinem z prze³omu XIX i XX w. by³
ówczesny przeor - o. Ambro¿y Fedorowicz. Dziêki
jego determinacji, pod kierunkiem krakowskiego architekta Karola Knausa
dokonano w latach 1888-1897 gruntownej renowacji zabudowañ. W
tym czasie wzniesiono równie¿ okaza³± bramê wjazdow± na
dziedziniec klasztorny.
Ska³ka jest miejscem, które nieustannie przypomina o wielkim
dziedzictwie narodu polskiego.
Postaci ¶wiêtych, na czele ze ¶w.
Stanis³awem, przywo³uj± prawdê o chrze¶cijañskich korzeniach Polski, a
spoczywaj±ce tu doczesne szcz±tki przedstawicieli kultury i nauki
¶wiadcz± o potêdze ducha i umys³u Polaków.
autorzy: OO. Paulini, ¼ród³o: folder emisyjny