Moneta
obiegowa wyemitowana z okazji 150-lecie przemys³u naftowego i gazowniczego.
Uwiecznia
ona Ignacego £ukasiewicza - ojca przemys³u naftowego, który jako
pierwszy
na ¶wiecie wykorzysta³ na skalê przemys³ow± bogactwo korzy¶ci, jakie
daje ropa naftowa.
- Awers:
wizerunek or³a ustalony dla god³a Rzeczypospolitej Polskiej, po bokach
or³a oznaczenie roku emisji: 20-03, pod or³em napis: Z£ 2 Z£, w otoku
napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA poprzedzony oraz zakoñczony sze¶cioma
pere³kami. Pod lewa ³ap± or³a znak mennicy:m/w .
- Rewers:
wizerunek Ignacego £ukasiewicza trzymaj±cego lampê naftow±. W tle
stylizowana kompozycja urz±dzeñ rafineryjnych i wiertniczych. U
góry napis: 150-LECIE / NARODZIN / PRZEMYS£U / NAFTOWEGO / I
GAZOWNICZEGO. U do³u data pierwszego zapalenia lamp naftowych w
szpitalu lwowskim: 31-VII-1853.
Przemys³ naftowy
to
najwiêkszy z przemys³ów, które powsta³y w XIX w.
Przemys³ ten
zdominowa³ i przeobrazi³ cywilizacjê XX wieku, zmienia³ tak¿e
miêdzynarodowe stosunki gospodarcze i polityczne.
Pionierem
polskiego i ¶wiatowego przemys³u naftowego, wynalazc±, przemys³owcem,
jak te¿ farmaceut±, rewolucjonist± i dzia³aczem niepodleg³o¶ciowym -
by³ Ignacy £ukasiewicz (1822-1882).
Ignacy £ukasiewicz
(wg metryki: Jan Bo¿y, Józef Ignacy £ukasiewicz - ur. 8
marca 1822 w
Zadusznikach, zm. 7 stycznia 1882) to polski aptekarz pochodzenia
ormiañskiego, wynalazca lampy naftowej, a przede wszystkim ojciec
przemys³u naftowego.
Jako pierwszy na ¶wiecie wykorzysta³ na
skalê przemys³ow± bogactwo korzy¶ci, jakie daje ropa naftowa. By³ on
bardzo sprawnym organizatorem i z czasem dorobi³ siê na ropie naftowej
du¿ego maj±tku.
By³ równie¿ wielkim spo³ecznikiem. Propagowa³
zak³adanie sadów, budowê dróg i
mostów, szkó³, szpitali itd.,
finansuj±c wiele inicjatyw z w³asnej kieszeni. Walczy³ z bied± i
alkoholizmem w regionie, tworzy³ kasy zapomogowe i fundusze emerytalne.
Ca³e ¿ycie zwi±zany by³ z Podkarpaciem, zrobi³ wiele dla tego
regionu i dlatego uznawany jest za jednego z jego najwiêkszych
dobroczyñców. Mawiano o nim, ¿e wszystkie drogi w Zachodniej
Ma³opolsce
brukowane by³y guldenami £ukasiewicza. Szeregowi pracownicy nazywali go
ojcem Ignacym.
£ukasiewicz d±¿y³ do rozwoju rodz±cego siê tam
przemys³u naftowego, nie skupiaj±c go ca³kowicie w swoich rêkach, lecz
namawiaj±c i pomagaj±c w tworzeniu równie¿ innych firm.
Na
prze³omie roku 1852/1853 £ukasiewicz i Zeh otrzymali naftê metod±
frakcjonowanej destylacji. £ukasiewicz stara³ siê teraz znale¼æ dla
nafty zastosowanie praktyczne.
Stosowane do tej pory lampy
oliwne nie nadawa³y siê jednak do nafty i wymaga³y przekonstruowania.
Pierwsza skonstruowana przez £ukasiewicza lampa roz¶wietli³a wystawê
apteki.
31 lipca 1853 roku
– to symboliczna, oficjalna data narodzin przemys³u naftowego.
Tego dnia po raz pierwszy zastosowano w praktyce o¶wietlenie naftowe
podczas pilnej nocnej operacji w szpitalu powszechnym na lwowskim
£yczakowie.
Lampa naftowa rozpêta³a rewolucjê w technice o¶wietleniowej po³owy XIX
wieku.
Na
pocz±tku 1854 r. £ukasiewicz przeniós³ siê do Gorlic, aby
byæ bli¿ej
terenów ropono¶nych. To tu w³a¶nie w tym roku w dzielnicy
Zawodzie na
skrzy¿owaniu dróg zap³onê³a pierwsza na ¶wiecie uliczna
lampa naftowa.
Ropê
naftow± eksploatowano tam ju¿ od dawna, wykorzystuj±c j± do
ró¿nych
celów gospodarczych, jak np. lekarstwo dla byd³a lub smar.
Rozpocz±³
pracê w miejscowej aptece Jana Tomaszewicza.
Jednocze¶nie
zacz±³ z okolicznymi w³a¶cicielami terenów ropono¶nych
zak³adaæ
pierwsze spó³ki i kopalnie ropy, które powsta³y w
nastêpnych latach w
rejonie Gorlic, Jas³a i Krosna.
W 1854 r. w Bóbrce ko³o Krosna
powsta³a pierwsza na ¶wiecie kopalnia ropy naftowej (spó³ka
naftowa
Trzecieski-£ukasiewicz), czynna zreszt± do dzisiaj.
Natomiast
w 1857 r. w Klêczanach pod Jas³em - powsta³a pierwsza rafineria, gdzie
z ropy produkowano nie tylko naftê, ale i smary, oleje smarne i asfalt.
Inicjuj±c
obchody 150. rocznicy narodzin przemys³u naftowego, Stowarzyszenie
Naukowo-Techniczne Przemys³u Naftowego i Gazowniczego, a nastêpnie Rada
Krajowa Federacji Stowarzyszeñ Naukowo-Technicznych NOT i Senat
Rzeczypospolitej Polskiej, przyjmuj±c stosowne uchwa³y o uczczeniu
wybitnych osi±gniêæ Ignacego £ukasiewicza, wype³ni³y testament
wypowiedziany przez Augusta Korczaka-Gorayskiego nad mogi³± pioniera
¶wiatowego przemys³u naftowego:
"Wielu
by³o ¶wiatlejszych, g³o¶niejszych od niego, ale o cnotliwszego trudno
(...) Temu te¿ prostemu cz³owiekowi dane by³o zostaæ twórc±
wielkiego
wynalazku o¶wietlenia naftowego. Z obowi±zku narodowego zaszczytu tego
wydrzeæ sobie nie pozwolimy, bo z góry przewidzieæ mo¿na, i¿
nam go
zechc± zaprzeczaæ, z obowi±zku narodowego winni¶my uczciæ trwale
nazwisko wynalazcy i przekazaæ potomno¶ci jego zas³ugi".
¼ród³o: NBP /
Mennica Polska / Wikipedia
